Ayrı ve Bitişik Yazılan Sözcükler

Hangi kelimelerin bitişik hangilerinin ayrı yazılması gerektiği konusunda sıklıkla hata yapılmaktadır. Genel kural şudur: Söz konusu iki sözcük birlikte kullanıldığında kendi anlamlarını koruyorlarsa ayrı yazılırlar. Örneğin “beyaz” ve “peynir” sözcükleri ayrı yazılırlar. Çünkü bu iki sözcük birlikte kullanıldığında kendi anlamlarını korumaktadırlar. Bu kurala rağmen bitişik yazılan bazı sözcükler vardır. Bunların bir kısmı aşağıda listelendi.

Ağabey
Aşçıbaşı
Aşevi
Başçavuş
Başhekim
Başkent
Başkomutan
Başköşe
Başöğretmen
Başparmak
Başpehlivan
Başrol
Başsavcı
Beyefendi
Biraz
Birçok
Birkaç
Birtakım
Çapanoğlu
Çayhane
Dışişleri
Eczane
Elebaşı
Elkızı
Eloğlu
Genelkurmay
Hacıağa
Hanımefendi
Hastane
Herhangi
Hiçbir
Hiçbiri
Hinoğluhin
Huzurevi
İçişleri
Kahvehane
Konukevi
Onbaşı
Orduevi
Öğretmenevi
Pastane
Paşababa
Polisevi
Postane
Ustabaşı
Velhasıl
Yayınevi
Yazıhane
Yükseköğretim
Yüzbaşı

Birlikte kullanılan sözcükler kendi anlamlarını koruyamıyorlarsa bitişik yazılırlar. Örneğin “kuş” ve “burnu” sözcükleri bitişik yazılırlar. Çünkü kuşburnu bir bitkidir ve “kuş” sözcüğü birlikte kullanım sırasında anlamını kaybetmiştir.

Birlikte kullanılan iki sözcük söylenirken ses düşmesi oluyorsa mutlaka bitişik yazılırlar. Örneğin Cuma ve Ertesi kelimeleri birlikte söylenirken “e” sesi düştüğü için Cumartesi olarak yazılır. Benzer şekilde “kayın ana“ kelimeleri birleştirilirken “ı” sesi düşer ve “kaynana” olur.

Bazı kelimeler birleştirilirken hem ses düşmesi olmakta hem de ses türemesine uğramaktadır. Örneğin, kayıp ve olmak kelimeleri cümle içinde yan yana geldiklerinde “kaybolmak” olarak bitişik yazılırlar. Benzer şekilde emir etmek kelimeleri “emretmek” olarak yazılır.

Birleşik yazılması gerekirken çok sayıda kelime ayrı yazılmakta, ayrı yazılması gerekirken yine çok sayıda kelime birleşik yazılmaktadır. Yine de burada bitişik yazılan birkaç kelime adı vermekte fayda vardır:

Akşamüstü

Alabildiğine
Alaşağı
Albeni
Alıvermek
Alinazik
Akşamüzeri
Ayakaltı
Ayaküstü
Ayşekadın
Bilinçaltı
Camgöbeği(renk)
Cankurtaran
Çalçene
Çıtkırıldım
Çokbilmiş
Dalbastı
Dalgakıran
Danaburnu
Dedikodu
Değerbilmez
Dönbaba
Düşmeyegör
Düşünebilmek
Filizkıran
Gelberi
Gerçeküstü
Gidedurmak
Gökdelen
Gözaltı
Gülüvermek
Güngörmüş
Kadınbudu
Kadirbilmez
Kargaburnu
Kavuniçi
Kuşkonmaz
Külbastı
Külyutmaz
Mirasyedi
Okuryazar
Oldubitti
Oyunbozan
Öğleüzeri
Örtbas
Rastgele
Sıkboğaz
Suçüstü
Şıpsevdi
Uçaksavar
Uyurgezer
Uyuyakalmak
Varyemez
Yanardöner
Yapabilmek
Yapboz
Yazadurmak
Yolgeçen
Yurtsever
Yüzergezer
Zıpçıktı